CHP İstanbul Milletvekili Umut Oran, “Saray ve hükumet şeklindeki iki başlı yönetim, Türkiye’nin önünü tıkamıştır. Yerli ve yabancı yatırımcı önünü göremiyor. Türkiye’yi yatırım yapılamaz hale getirdiler” dedi.
Oran yazılı açıklamasında, 2014 yılında teşvik belgesine bağlanan yatırım sayısının yüzde 18, yatırım tutarının yüzde 36, öngörülen istihdamın da yüzde 25 gerilediğini belirtti. Enflasyonla ilişkilendirildiğinde yatırım tutarındaki reel düşüşün yüzde 46’yı bulduğunu kaydeden Oran, “2104, ekonomide kayıp yıl olurken, demokrasi ve hukuk devletinden uzaklaşma, hukuk güvenliği ve öngörülebilirliğinin kalmaması, Ortadoğu’da Türkiye’yi IŞİD’le aynı paralele düşüren dış politika ve yönetimde keyfilik güven ve istikrarı yok etti. Yerli ve yabancı yatırımcı önünü göremez, ülke yatırım yapılamaz hale geldi, yatırım eğilimi bıçak gibi kesildi” dedi.
Umut Oran
Basın Açıklaması
08.2.2015
YATIRIM TEŞVİKLERİ BIÇAK GİBİ KESİLDİ
2014 yılında teşvik belgesine bağlanan yatırım sayısı yüzde 18, yatırım tutarı yüzde 36, öngörülen istihdam yüzde 25 geriledi. Enflasyonla ilişkilendirildiğinde yatırım tutarındaki reel düşüş yüzde 46’yı buluyor.
En geri kalmış 15 Doğu ve Güneydoğu ilini kapsayan 6. Bölgede yatırım tutarı reel bazda yüzde 53.5 geriledi. Bölgenin yatırımlardaki payı yüzde 6.9’a düştü.
2104, ekonomide kayıp yıl olurken, demokrasi ve hukuk devletinden uzaklaşma, hukuk güvenliği ve öngörülebilirliğinin kalmaması, Ortadoğu’da Türkiye’yi IŞİD’le aynı paralele düşüren dış politika ve yönetimde keyfilik; güven ve istikrarı yok etti. Yerli ve yabancı yatırımcı önünü göremez, ülke yatırım yapılamaz hale geldi; yatırım eğilimi bıçak gibi kesildi. Teşvik belgesine bağlanan yatırım tutarı 2014’te reel bazda yarı yarıya azaldı.
Geçen hafta güncellenen resmi veriler yatırım eğilimindeki sert düşüşü ortaya koydu. Geçen yıl teşvik belgesine bağlanan yatırım sayısı 2013’e göre yüzde 17.6, öngörülen toplam yatırım tutarı yüzde 35.7, yaratılacak istihdam yüzde 25.1 düşüş gösterdi. 2013’te alınan 4.927 yatırım teşvik belgesine karşın, bu sayı 2014’te 4.062’de kaldı. Belgelerdeki yatırım tutarı 96.1 milyar liradan 61.8 milyara, öngörülen istihdam da 191 in 845 kişiden 143 bin 763 kişiye geriledi. Geçen yıl TÜFE bazında yüzde 8.17 olarak gerçekleşen yıllık enflasyonla indirgendiğinde, yatırım tutarındaki reel düşüş yüzde 45.6 oldu. Bu veriler yatırım eğiliminde çok sert bir düşüşe işaret ediyor.
MADENCİLİKTE YÜZDE 78, ENERJİDE YÜZDE 74 REEL DÜŞÜŞ VAR…
2014’te teşvik belgesine bağlanan yatırımlar, hizmetler dışında tüm ana sektörlerde geriledi. Özellikle madencilik sektörüne yönelik yatırım tutarı reel bazda yüzde 78.3’lük bir düşüşle 7.8 milyar liradan 2 milyar liranın altına geriledi. Enerji yatırımları da reel bazda yüzde 73.7’lik rekor düşüşle 33.2 milyar liradan 10.3 milyar liraya indi. Üretimi, istihdamı ve ihracatıyla ekonominin belkemiği olan imalat sanayiine yönelik yatırımlar yüzde 43.2’lik bir reel düşüşle 34.5 milyar liradan 23.2 milyara indi. Tarım yatırımları reel olarak yüzde 38.6 azalarak, 875 milyon liradan 634 milyona geriledi. Hizmetler sektörüne yönelik yatırım tutarı ise daha çok sağlık sektörü ve belediye yatırımlarının etkisiyle reel bazda yüzde 10.4 artarak 19.7 milyar liradan 25.7 milyara yükseldi.
OTOMOTİVDE REEL BAZDA YÜZDE 57 GERİLEME…
Alt sektörlere göre ise oransal bazda en hızlı düşüş ormancılıkta yaşandı. Zaten çok düşük düzeydeki ormancılık yatırımcıları geçen yıl yüzde 100 azalarak sıfıra indi. Yatırım tutarı reel olarak seramikte yüzde 89.2, su ürünlerinde yüzde 86.5, istihraç ve işlemede yüzde 78.3, kağıtta yüzde 67.3, demir dışı metallerde yüzde 66.7, elektronikte yüzde 65.3 geriledi. İmalatta lokomotif alt sektör olan taşıt araçlarında yatırımlar reel bazda yüzde 56.7 azalarak 6.1 milyar liradan 3.2 milyara geriledi. Deri ve kösele ile mesleki ve optik cihazlarda reel bazda yüzde 46 düşüş yaşanırken, en fazla ihracat yaptığımız sektörlerden tekstilde de yatırımlar yüzde 45.2’lik reel düşüşle 6.7 milyardan 4.3 milyara geriledi. 2014’te yatırımlar bitkisel üretimde yüzde 44.4, madeni eşyada yüzde 42.4, demir çelikte yüzde 40.5, pişmiş kil ve çimento ürünlerinde yüzde 35.8, hayvancılıkta yüzde 34.2, lastik-plastikte yüzde 31.1, gıda ve içkide yüzde 29.3, orman ürünlerinde yüzde 23.3, çimentoda yüzde 23.2, elektrikli makinelerde yüzde 19.5, ulaştırmada yüzde 18.3 reel düşüş gösterdi. Eğitim yatırımlarında yüzde 9.6, en fazla yatırım çeken sektörlerden turizmde yüzde 8 reel düşüş yaşandı. Geçen yıl en fazla artış ise reel yüzde 98.4 oranıyla sağlıkta yaşandı. 2013’te 2.9 milyar lira olan sağlık yatırımları, 2014’te 6.8 milyara çıktı. Cam yüzde 37.3, altyapı ve belediye hizmetleri yüzde 28.6, ticaret ve depolama yüzde 28.3 oranıyla geçen yıl en fazla reel yatırım artışı kaydeden sektörler oldu.
6. BÖLGEYE YATIRIM GİTMEDİ…
AKP’nin 2012’de büyük iddialarla uygulamaya koyduğu yeni teşvik sisteminin “yıldızı” olacağı öne sürülen Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak ve Van’ı kapsayan 6. Bölge’ye yönelik yatırım sayısı yüzde 27.4 azılışla 635’ten 461’e, yatırım tutarı yüzde 44.5 azalarak 7.6 milyar liradan 4.2 milyara, yaratılacak istihdam da yüzde 41 azalışla 34.718’den 20.499’a geriledi. Enflasyonla indirgendiğinde 6. Bölgenin yatırım tutarındaki reel düşüş yüzde 53.1 oldu. 6. Bölgenin toplam yatırımlarda 2013’te yüzde 7.9 olan payı, 2014’te yüzde 6.9’a kadar düştü. Sosyoekonomik düzeyi en düşük ve en fazla göç veren 15 Doğu ve Güneydoğu ilini kapsayan 6. Bölge, siyasi ve ekonomik olumsuzluklardan en fazla etkileniyor. Bölgeler arası derin gelişmişlik farkları, terör de dahil birçok toplumsal sorunu beraberinde getiriyor.
YATIRIMLARIN YARIYA YAKINI GELİŞMİŞ 8 İLE
Yatırım tutarında en hızlı reel düşüş ise yüzde 56.3’le Afyon, Amasya, Artvin, Bartın, Çorum, Düzce, Elazığ, Erzincan, Hatay, Kastamonu, Kırıkkale, Kırşehir, Kütahya, Malatya, Nevşehir, Rize ve Sivas’ı kapsayan 4. Bölge’de yaşandı. Teşvik belgesine bağlanan yatırımlar reel olarak; Adana, Aydın, Bolu, Çanakkale, Denizli, Edirne, Isparta, Kayseri, Kırklareli, Konya, Sakarya, Tekirdağ ve Yalova’dan oluşan orta derecede gelişmiş illeri kapsayan 2. Bölgede yüzde 49.1, Adıyaman, Aksaray, Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli ve Yozgat’ın yer aldığı 5. Bölge’de yüzde 33.4, Balıkesir, Bilecik, Burdur, Gaziantep, Karabük, Karaman, Manisa, Mersin, Samsun, Trabzon, Uşak, Zonguldak illerini kapsayan 3. Bölge’de yüzde 26.9 geriledi. Teşviğe bağlanan yatırım tutarı Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kocaeli ve Muğla’dan oluşan en gelişmiş 8 ili kapsayan 1. Bölge’de ise yüzde 26.8’le görece en düşük reel düşüşü kaydetti. En gelişmiş illerin yatırımlardaki payı yüzde 31’den yüzde 42’ye çıktı. Buna göre gelişmişlik düzeyinde diğer 73 ilin kat kat önünde bulunan 8 il, ülkedeki tüm yatırımların yarıya yakınını çekmeye devam ediyor.
GÜVEN SAĞLAYACAK YENİ İKTİDAR GEREKİYOR
Yönetimde keyfilik, siyasi istikrarsızlık, ekonomik göstergelerde kötüleşme; içeride ve dışarıda güven azalışı, ileriye yönelik beklentilerde bozulma 2015’te artarak devam etmektedir. Üretim, yatırım ve tüketim eğiliminde daralma ivme kazanmaktadır. Ekonomik büyüme durmuştur. İşsizlik had safhadadır. Türkiye dış sermaye çekemiyor; kur artışı dizginlenemiyor, güven azalıyor, belirsizlik artıyor, beklentiler kötüleşiyor.
Saray ve hükümet şeklindeki iki başlı yönetim, Türkiye’nin önünü tıkamıştır. Yerli ve yabancı yatırımcı önünü göremiyor. Türkiye’yi yatırım yapılamaz hale getirmişlerdir. Ekonomide kötüye gidişin önüne geçmek ve halka iş ve aş yaratacak yatırım iklimini oluşturabilmek için Türkiye’nin acilen siyasi istikrara, içte ve dışta güveni sağlayacak yeni bir iktidara ihtiyacı bulunmaktadır…
Ek (Tablolar):
Teşvik belgesine bağlanan yatırımların bölgelere göre dağılımı
| BÖLGELER | 2 0 1 3 | 2 0 1 4 | Değişim (%) | Yatırım Tutarında Reel değ.(% |
||||||
| Yatırım sayısı | Yatırım tutarı (Milyon TL) | Yaratılacakİstihdam(Kişi) | Yatırım sayısı | Yatırım tutarı (Milyon TL) | Yaratılacakİstihdam(Kişi) | Yatırımsayısı | YatırımTutarı | İstihdam | ||
| 1. Bölge | 1.768 | 29.943 | 67.304 | 1.460 | 25.917 | 61.193 | -17,4 | -13,4 | -9,1 | -26,8 |
| 2. Bölge | 803 | 17.714 | 29.202 | 716 | 10.652 | 21.539 | -10,8 | -39,9 | -26,2 | -49,1 |
| 3. Bölge | 695 | 11.558 | 21.864 | 594 | 9.986 | 16.832 | -14,5 | -13,6 | -23,0 | -26,9 |
| 4. Bölge | 516 | 10.035 | 17.216 | 447 | 5.183 | 10.766 | -13,4 | -48,4 | -37,5 | -56,3 |
| 5. Bölge | 484 | 5.767 | 19.897 | 367 | 4.537 | 12.839 | -24,2 | -21,3 | -35,5 | -33,4 |
| 6. Bölge | 635 | 7.556 | 34.718 | 461 | 4.191 | 20.499 | -27,4 | -44,5 | -41,0 | -53,1 |
| Muhtelif bölge | 26 | 13.486 | 1.644 | 17 | 1.312 | 95 | -34,6 | -90,3 | -94,2 | -91,8 |
| TÜRKİYE | 4.927 | 96.059 | 191.845 | 4.062 | 61.779 | 143.763 | -17,6 | -35,7 | -25,1 | -45,6 |
Ana sektörlere göre teşvik belgesine bağlanan yatırımlar
| SEKTÖRLER | 2 0 1 3 | 2 0 1 4 | Değişim (%) | Yatırım tutarında reel değ.(%) | |||||||
| Yatırım sayısı | Yatırım tutarı (Milyon TL) | Yaratılacakİstihdam(Kişi) | Yatırım sayısı | Yatırım tutarı (Milyon TL) | Yaratılacakİstihdam(Kişi) | Yatırımsayısı | YatırımTutarı | İstihdam | |||
| ENERJİ | 184 | 33.211 | 4.993 | 276 | 10.304 | 2.273 | 50,0 | -69,0 | -54,5 | -73,7 | |
| HİZMETLER | 1.396 | 19.667 | 76.932 | 1.355 | 25.661 | 70.600 | -2,9 | 30,5 | -8,2 | 10,4 | |
| İMALAT | 2.961 | 34.519 | 96.074 | 2.171 | 23.185 | 64.426 | -26,7 | -32,8 | -32,9 | -43,2 | |
| MADENCİLİK | 279 | 7.788 | 10.673 | 166 | 1.995 | 4.289 | -40,5 | -74,4 | -59,8 | -78,3 | |
| TARIM | 107 | 875 | 3.173 | 94 | 634 | 2.175 | -12,1 | -27,5 | -31,5 | -38,6 | |
| TOPLAM | 4.927 | 96.059 | 191.845 | 4.062 | 61.779 | 143.763 | -17,6 | -35,7 | -25,1 | -45,6 | |
Alt sektörlere göre teşviğe bağlanan yatırım tutarı (Milyon TL)
| 2013 | 2014 | Değ. (%) | ||
| Cari | Reel | |||
| Altyapı ve belediye hizm. | 1.791 | 2.722 | 52,0 | 28,6 |
| Bitkisel üretim | 245 | 161 | -34,3 | -44,4 |
| Cam | 612 | 993 | 62,3 | 37,3 |
| Çimento | 1.092 | 991 | -9,2 | -23,2 |
| Demir çelik | 384 | 270 | -29,7 | -40,5 |
| Demir dışı metaller | 802 | 316 | -60,6 | -66,7 |
| Deri ve kösele | 105 | 67 | -36,2 | -46,0 |
| Dokuma ve giyim | 6.677 | 4.320 | -35,3 | -45,2 |
| Eğitim | 1.963 | 2.098 | 6,9 | -9,6 |
| Elektrikli makinalar | 476 | 453 | -4,8 | -19,5 |
| Elektronik | 390 | 160 | -59,0 | -65,3 |
| Enerji | 33.211 | 10.304 | -69,0 | -73,7 |
| Gıda ve içki | 2.954 | 2.469 | -16,4 | -29,3 |
| Hayvancılık | 603 | 469 | -22,2 | -34,2 |
| İstihraç ve işleme | 7.788 | 1.995 | -74,4 | -78,3 |
| Kağıt | 1.511 | 581 | -61,5 | -67,5 |
| Kimya | 5.343 | 3.216 | -39,8 | -49,1 |
| Lastik-plastik | 2.270 | 1.847 | -18,6 | -31,1 |
| Madeni eşya | 1.511 | 1.029 | -31,9 | -42,4 |
| Makine imalat | 1.798 | 1.368 | -23,9 | -35,6 |
| Mesl.Bil.Ölç.Opt.Do. | 94 | 60 | -36,2 | -46,0 |
| Orman ürünleri | 1.111 | 1.007 | -9,4 | -23,3 |
| Ormancılık | 3 | 0 | -100,0 | -100,0 |
| Pişmiş kil ve çim. | 976 | 740 | -24,2 | -35,8 |
| Sağlık | 2.902 | 6.803 | 134,4 | 98,4 |
| Seramik | 102 | 13 | -87,3 | -89,2 |
| Su ürünleri | 25 | 4 | -84,0 | -86,5 |
| Taşıt araçları | 6.104 | 3.121 | -48,9 | -56,7 |
| Ticaret-depolama | 2.046 | 3.102 | 51,6 | 28,3 |
| Turizm | 6.180 | 6.720 | 8,7 | -8,0 |
| Ulaştırma | 3.155 | 3.045 | -3,5 | -18,3 |
| Diğer | 1.834 | 1.334 | -27,3 | -38,4 |
| TOPLAM | 96.059 | 61.779 | -35,7 | -45,6 |
Basın Açıklaması:
YATIRIM-TESVIKLERI-BICAK-GIBI-KESILDI-2-1.doc
