Hükümet, işçiyi-işvereni birbirine düşürme, Emekçinin sabrını taşırma!

Umut Oran
Basın Açıklaması
25.12.2014 

Hükümet asgari ücrette aynı tiyatroyu oynamaya devam ediyor

13 yıldır Asgari ücret adalet ve kalkınma sağlamıyor 

Vergi ile Cumhurbaşkanlığı bütçesi yüzde 100 artıyor, kaçak saray yapılıyor,uçan saray alınıyor ama emekçi asgari ücrete boğaz tokluğuna talim oluyor 

Belirlenen ücret; mevzuattaki tanımın aksine; “İşçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım vb. zorunlu ihtiyaçlarını asgari düzeyde karşılamaya” yetmiyor. Zaten yetersiz belirlenirken, vergi, fon, prim deyip üçte birini keserek kuşa çeviriyorlar. Bu şekliyle resmi asgari ücret uygulaması hem mevzuata aykırı, hem amacından uzaktır.

5 milyon asgari ücretli yıllarca enflasyona ezdiriliyor; asgari ücret, işçiyi ve ailesini geçindirmeyi bırak, açlık sınırının altına mahkûm ediyor. 

Hükümet, aynı tiyatroyu 2015 yılı asgari ücreti için de oynuyor. Asgari ücreti yine sözde üçayaklı Komisyon tespit etmiş olacak. Oysa gerçekte asgari ücretli yine hükümetin kendine reva gördüğü üç-beş kuruşluk “simit” zammına mahkûm edilecek.
Yıllardır sahnelenen bu tiyatroya artık son verilmelidir! Çalışan ve ailesinin geçimini sağlayacak; insanca yaşamasını mümkün kılacak nitelikte bir asgari ücret uygulamasına bir an önce geçilmelidir.  

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, yaklaşık 5 milyon çalışanı doğrudan ilgilendiren asgari ücretin 2015’te geçerli olacak düzeyini belirlemek üzere bugün üçüncü kez toplanıyor.  Asgari ücret halen bir işçi için brüt 1.134 lira, net 891 lira olarak uygulanıyor.
Hükümet, işçi ve işveren kesimlerini temsilen 5’er üyeden oluşan Komisyon her yıl toplanır; sözde tüm ekonomik parametreler ve teknik usullerle, bir işçinin bir aylık geçimini asgari düzeyde karşılayacak şekilde resmi asgari ücreti belirlemek için çalışır. Ancak, sonunda hükümetin yıllık plan ve programlarında öngördüğü yüzde 3-4’lük sefalet zamları karar haline gelir ve Resmi Gazete’de yayımlanır. Aynı tiyatro oyunu her yıl değişmeksizin sahnelenir. Bu yıl da yine asgari ücreti sözde üçayaklı Komisyon tespit etmiş olacak. Oysa gerçekte asgari ücretliler; Cumhurbaşkanı bütçesine yüzde 100 zam yapan, 1.4 milyar dolara fuzuli saray yaptıran, Suriyeli mültecilere bol keseden 4.5 milyar dolar harcayan hükümetin reva gördüğü üç-beş kuruşluk “simit” zammına mahkum edilecek.

Hükümet, 2015 yılı programında, asgari ücrette bu yılın ilk ve ikinci 6 ayı için yüzde 3’er artış öngörmüştü. Hadi diyelim önümüzdeki genel seçimler nedeniyle 1-2 puan daha fazla zam verildi. Sonuçta Komisyon’dan yine işçi ve ailesini yine açlığa, yoksulluğa mahkûm edecek bir asgari ücret düzeyi çıkacağı tecrübeyle sabittir…

ASGARİ ÜCRETLİ AÇLIK SINIRININ DA ALTINDA…

Türk-İş ise dört kişilik bir ailenin aylık asgari gıda harcaması için ihtiyaç duyduğu parayı, yani “açlık sınırını” 1.225 TL; kira, giyim, sağlık, ulaşım, kültür, eğlence gibi gereksinimlerle birlikte aylık asgari geçim maliyeti olan “yoksulluk sınırının” ise 3 bin 990 TL olduğunu bildiriyor. Buna göre yoksulluk sınırının çok altında yaşayan asgari ücretli, karnını dahi doyuramayacak durumda. Eşi çalışmayan iki çocuklu bir asgari ücretlinin ailesi, mevcut geliriyle de öngörülen yüzde 3+3’lük zamla da açlık sınırının altında kalıyor.

ASGARİ BU KADAR DEYİP, SONRA ÜÇTE BİRİNİ KESİYORLAR…

Asgari ücretin yasa ve yönetmeliklerdeki tanımı ile uygulanışı birbiriyle örtüşmüyor. Mevzuatta asgari ücretin “İşçinin gıda, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek” bir ücret olduğu tanımlanıyor. Oysa Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nca sözde bu tanıma göre belirlenen ücretten, vergi, prim, fon kesintiler yapılarak kalan kısım net asgari ücret olarak işçiye ödeniyor. Halen 1.134 TL olan brüt asgari ücretten yüzde 14 oranında SGK primi işçi payı (158,76 TL), yüzde 1 oranında İşsizlik Sigortası işçi payı (11,34 TL) kesiliyor. Kalan kısım üzerinden yüzde 15 oranında (144.59 TL) Gelir Vergisi kesintisi yapılıyor. Yüzde 0.76 oranında (8.61 TL)  Damga Vergisi kesilirken, Asgari Geçim İndirimi olarak 80.33 TL vergiden düşülüyor. Böylece işveren 1.134 TL olarak belirlenen asgari ücret üzerinden toplam 242.97 TL’lik kısmı işçi adına devlete aktarırken, işçiye net 891 TL ödüyor.

Üstelik işveren de belirlenen brüt asgari ücretin üzerine; kendi adına ayrıca prim ve pay ödüyor. 1.134 TL’nin üzerine yüzde 20.5 oranında (232.47 TL) SGK primi ve yüzde 2 oranında (22.68 TL) İSF işveren payları ödeyen işverene bir asgari ücretlinin maliyeti 1.389,15 TL’ye geliyor. Buna göre işverenin bir asgari ücretli çalıştırabilmek için yaptığı demenin yüzde 64’ü işçiye, yüzde 36’sı devlete gidiyor.

DİSK’İN ÇAĞRISINA KULAK VERİLMELİDİR!…

DİSK’in milli gelirdeki büyüme ve asgari ücretteki seyre ilişkin TÜİK ve IMF verilerine dayanarak yaptığı araştırmanın bulguları son derece dikkat çekicidir. Verileri karşılaştıran DİSK, 1978 yılından bu yana Türkiye ekonomisinin sabit fiyatlarla 3.9 kat, kişi başına milli gelirin 2.4 kat büyüdüğünü, asgari ücretteki artışın ise yalnızca yüzde 12’de kaldığını bildiriyor.

2014 itibariyle Türkiye’de kişi düşen milli gelirin aylık 1.800 ve dört kişilik aile bazında 7 bin 200 TL dolayında olduğuna işaret eden DİSK‘e göre, asgari ücret 1977 yılından bu yana ekonomideki büyüme oranında artırılsaydı, bugün yaklaşık 1.800 TL olacaktı. Hükümet, net asgari ücretin en az bu düzeyde belirlenmesi yönündeki çağrısına kulak vermelidir. Bu bile asgari ücreti reel bazda ancak 1977’deki alım gücüne kavuşturur. 

ASGARİ ÜCRETTE AB ORTALAMASI, TÜRKİYE’NİN 3 KATI

AB’de; Almanya, Avusturya, İtalya, İsveç, Finlandiya ve Danimarka’da resmi asgari ücret uygulaması bulunmuyor. Resmi asgari ücret uygulayan 20 AB ülkesinde geçerli asgari ücretlerin ortalaması 919 dolarla (2.132 TL) Türkiye’de halen geçerli asgari ücretin 2.4 katı düzeyinde bulunuyor. Bu ülkeler içinde en yüksek asgari ücret 2.286 dolarla (5.303 TL) Lüksemburg’da. Lüksemburg, Türkiye’dekinin tam 6 katı asgari ücret uyguluyor. Asgari ücret; Belçika, Hollanda, İrlanda ve Fransa’da Türkiye’dekinin yaklaşık 5, İngiltere’de 4, Solvenya ve İspanya’da 2.5, Güney Kıbrıs’ta 2.4 katı düzeyinde…

Yaşadığı ekonomik kriz nedeniyle asgari ücreti yakın geçmişte yüzde 22 düşüren Yunanistan’da halen geçerli asgari ücret düzeyi bile Türkiye’nin iki katı düzeyinde bulunuyor. Asgari ücret Malta, Portekiz, Polonya, Hırvatistan, Macaristan, Slovakya ve Estonya’da da Türkiye’dekinden yüksek.

AB bölgesinde Türkiye’den daha düşük asgari ücret uygulayan ülkeler ise ekonomik büyüklük olarak Türkiye ile kıyaslanmayacak ülkeler olan Çek Cumhuriyeti, Litvanya, Letonya, Bulgaristan ve Romanya’da… Bu 5 ülke hariç tutulduğunda AB ortalamasında asgari ücret 1.127 dolar (2.615 TL) düzeyi ile Türkiye’nin 3 katı düzeyinde çıkıyor.

AKP, AÇIKÇA ANAYASA VE YASALARI ÇİĞNİYOR…

Anayasa’nın; “Ücrette adalet sağlanmalı ve ücret emeğin karşılığıdır” başlıklı 55. maddesinde “Asgarî ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur” hükmü yer almaktadır.

Asgari Ücret Yönetmeliği’nin 4. maddesinde asgari ücret, “İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı olarak ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret” olarak tanımlanmaktadır.

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 39. maddesinde asgari ücretin amacının “Her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için ücretlerin asgari sınırlarının belirlenmesi” olduğu kaydedilmiştir

Asgari ücretin belirlenişi ve uygulanışı Anayasa’da, yasa ve yönetmeliklerde belirlenen koşullara uymamaktadır. Belirlenen ücret; mevzuattaki tanımın aksine; işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını asgari düzeyde karşılamaya yetmemektedir. Zaten belirlenen tutar yetersizken, kesintilerden sonra bunun neti iyice kuşa dönmektedir. Bu şekliyle resmi asgari ücret uygulaması, amacından uzaktır.

Asgari ücretli yıllarda enflasyona ezdirilmiştir. Asgari ücret, işçiyi de ailesini de geçindirecek düzeyden uzak kalmıştır. Ülkemizde uygulanan asgari ücret, işçinin asgari ihtiyaçlarını dahi karşılayamamakta, ailesi ile birlikte onu açlık sınırının altına mahkûm etmektedir. 

Mevcut uygulamadan işçi mağdur olduğu gibi işveren de şikâyetçidir. Hükümet, aynı tiyatroyu 2015 yılı asgari ücret belirleme sürecinde de oynama eğilimindedir. Yine işçi tarafı mağdur ve mutsuz olacak, işveren tarafı da yüksek maliyetten şikâyetçi olacaktır.

Yıllardır sahnelenen tiyatro oyununa artık son verilmelidir!…

Çalışanın onuruyla insanca yaşamasını mümkün kılacak, ailesinin geçimini sağlayacak nitelikte bir asgari ücret uygulamasına bir an önce geçilmelidir.

Ek (Tablolar):
1-Asgari ücret (TL)

2- AB bölgesinde asgari ücret

Basın Açıklaması:
ASGARI-UCRET-1